زمان مطالعه: ۵ دقیقه

ادا لاوليس (Ada Lovelace)

ادا لاولیس سال ۱۸۱۵ در لندن به دنیا آمد. شهرت ادا بیشتر به واسطه نوشتن توضیحاتی در مورد ماشین محاسباتی مکانیکی «چارلز بابیج» است. چارلز بابیج،(Charles Babbage) یک فیلسوف تحلیلگر و ریاضیدان انگلیسی و نخستین کسی بود که ایده یک ماشین محاسبه گر برنامه‌پذیر را ارائه داد. او در سال ۱۸۲۰ طراحی ماشین محاسبه گر خود را آغاز نمود ؛ ماشینی که بعدها به نام ماشین تفاضلی معروف شد. بابیج در زمان حیاتش هیچگاه نتوانست نتیجه کار ماشین محاسبه‌گر خود را ببیند، اما توانست امکان‌پذیر بودن برخی گزینه‌های به نظر ناممکن را اثبات کند. گام بابیج نسبت به طرح و ابزاری که پاسکال در سال ۱۶۴۲ در پاریس ساخته بود فراتر بود. رایانه بر اساس موتور تجزیه و تحلیل(آنالیتیکال) چارلز بابیج Charles Babbage پایه‌ریزی شده است.

در سال ۱۸۴۲، چارلز بابیج برای ایراد یک سخنرانی در مورد «ماشین تحلیلی» به دانشگاه تورین دعوت شده بود. متن سخنرانی او را یک ریاضی‌دان جوان ایتالیایی به نام «لوییجی منابرا» به زبان فرانسوی نوشته بود. ادا از سوی بابیج مأمور شد که این یادداشت‌ها را از زبان فرانسوی به انگلیسی ترجمه کند. این کار ۹ ماه طول کشید.

اما ادا به ترجمه اکتفا نکرده و چیزهایی هم بر این نوشته‌ها افزود. کل متنی که ادا، به بابیج داد، ۶ قسمت داشت که از A تا G علامت‌گذاری شده بودند. قسمت G یادداشت که نوشته‌های اضافه‌ بر ترجمه خود ادا بود، طولانی‌ترین قسمت متن را تشکیل می‌داد. ادا در این قسمت الگوریتمی برای به‌کارگیری در ماشین تحلیلی نوشته بود که با آن می‌شد «اعداد برنولی» را محاسبه کرد. به خاطر نوشتن همین الگوریتم، که قابلیت به کارگیری در یک رایانه مکانیکی اولیه را داشت،‌ادا نخستین الگوریتم‌نویس کامپیوتری تاریخ محسوب می‌شود. گرچه بر‌خی‌ها خود بابیج را نویسنده این الگوریتم می‌دانند، اما یادداشتی از بابیج که در سال ۱۸۴۶ نوشته شده است، شکی باقی نمی‌گذارد که ادا نقش اصلی را در نوشتن الگوریتم داشته است.

بابیج و ادا از همان سال همکاری خود را آغاز کردند. ادا ایده های بابیج را کاملتر کرد و با یکدیگر مشغول طراحی موتور آنالیتیکی شدند. تمایزی که دستگاه آنالیتیکی نسبت به دستگاه تفاضلی داشت ،استفاده از پانچ کارد بود که یک قرن بعد در اولین کامپیوترهای الکترونیکی از آن استفاده شد.دستگاه آنالیتیکی شباهت های زیادی به کامپیوترهای مدرن داشت که می توان به حافظه قابل آدرس‌دهی، برنامه های ذخیره شده، پرش های شرطی و ورودی و خروجی مجزا (I/O) اشاره کرد.

در واقع ایده استفاده از کارت پانچ از زمان این دو نفر شکل گرفت. آنها قصد داشتند از دو گونه کارت سوراخ دار یا پانچ شده استفاده کنند. با کمک یک دسته از این کارت‌ها (که به عنوان ورودی سیستم عمل می کردند) اعدادی که باید محاسبات روی آن انجام می‌گرفت به دستگاه داده می‌شد و با کمک کارت‌های دوم نوع عملیاتی که باید روی اعداد به انجام برسد، مشخص می‌شد. بدین ترتیب ماشین با گرفتن فرمان از این ورودی های خاص و با کمک ابزارهایی مکانیکی به تحلیل داده ها و اعلام نتیجه نهایی می‌پرداخت.

ادا در سن ۳۶ سالگی از دنیا رفت و فرصت نکرد تحقیقات خودش را ادامه بدهد. اما نقش او در توسعه برنامه‏نویسی غیرقابل انکار است. 

وزارت دفاع آمریکا به پاس قدردانی از او، نام یک زبان برنامه‌نویسی ایجاد شده توسط این دپارتمان، را زبان برنامه‌نوسی ادا نامیده است. 

تصویری از ادا روی برچسب‌های هولوگرام محصولات مختلف مایکروسافت، دیده می‌شود.

 از سال ۱۹۹۸، جامعه کامپیوتر انگلیس، جایزه‌ای به نام ادا را به طور سالانه اهدا می‌کند.

از سال ۲۰۰۸، یک مسابقه سالانه بین دانشجویان دختر رشته‌های کامپیوتر به نام ادا برگزار می‌شود.

در سال ۱۹۹۷ فیلمی با عنوان Conceiving Ada با محوریت داستانی ادا لاولیس ساخته شد. در این فیلم «تیلدا سوئینتون»، نقش ادا لاولیس را بازی می‌کند. داستان فیلم درباره یک نابغه کامپیوتر است که راهی برای ارتباط با گذشتگان پیدا می‌کند، او با ادا ارتباط برقرا می‌کند و تصمیم می‌گیرد او را به زمان حال بیاورد.

 ویلیام گیبسون در سال ۱۹۹۰ کتابی با عنوان ماشین تفریقی ( The Difference Engine ) نوشت که یک رمان تاریخی در مورد زندگی ادا است.

برای نوشتن این مطلب از سایت تبیان و statista.com استفاده شده است.