نقشه‌ ذهنی چیست؟

در سال‌های اخیر، کلمه‌ی نقشه‌ی ذهنی یا مایند مپ بیشتر از همیشه به فرهنگ لغت ما راه پیدا کرده است و هر کس که کمی به دنبال ارتقای مهارت یادگیری خود باشد این واژه‌ها را شنیده. اما نقشه‌ی ذهنی واقعاً یعنی چه؟ چه کمکی به ما می‌کند و چگونه می‌توان آن را ساخت؟ در این مقاله سعی کرده‌ایم پاسخی به این سوالات بدهیم.

نقشه‌ی ذهنی چیست؟

ممکن است تصور کنیم نقشه‌ی ذهنی چیز پیچیده‌ای‌ست و مفهومی تازه در حوزه‌ی یادگیری است. اما جالب است بدانید که به احتمال زیاد، خود شما تاکنون بارها از نقشه‌ی ذهنی استفاده کرده‌اید. وقتی برای بهتر یاد گرفتن مطالب، آن‌ها را دسته‌بندی می‌کنیم و این دسته‌بندی‌ها را با کمک نمودار می‌کشیم درواقع در حال کشیدن یک نقشه‌ی ذهنی هستیم. 

تاریخچه‌ی نقشه‌ی ذهنی

اگرچه استفاده از نقشه‌ی ذهنی تاریخ مشخصی ندارد و نمونه‌های آن را می توان در یادداشت‌های بسیاری از دانشمندان و متفکران دید اما نخستین بار، تونی بوزان، نویسنده‌ی کتاب‌های روانشناسی، استفاده از آن را برای افزایش کیفیت مطالعه پیشنهاد داد. بوزان در کتاب خود این مفهوم را مطرح کرد که پدیده‌های طبیعی زیادی در جهان اطراف ما میل به چند شاخه شدن دارند. مثلا مویرگ‌های بدن، سلول‌های عصبی و شاخه‌های درختان. نکته‌ی دیگر اینکه ما در طول سال‌های آموزش رسمی یادگرفته‌ایم مفاهیم را با کلمات و نه با تصاویر بیاموزیم. ایجاد تغییر و حرکت به سوی یادگیری با نمودارها و دیاگرام‌ها می‌تواند منجر به تغییر بزرگی در شیوه‌های یادگیری‌مان بشود. نقشه‌ی ذهنی با همین ایده، کیفیت یادگیری ما را بهبود می‌بخشد. 

چرا نقشه‌ی ذهنی بکشیم؟

ترسیم نقشه‌ی ذهنی فایده‌های بسیاری دارد. اگر بخواهیم به چندتا از مهم‌ترین آن‌ها اشاره کنیم، می‌توانیم این موارد را نام ببریم:

• یادگیری اثربخش‌تر
• انتقال سریع‌تر مطالب
• آموزش آسان‌تر
• واضح‌تر شدن ایده‌ها
• مدیریت زمان

چگونه نقشه‌ی ذهنی بکشیم؟

برای ترسیم نقشه‌ی ذهنی، نرم‌افزارهای متنوعی در دسترس کاربران هستند. همچنین می‌توانی به سادگی با یک کاغذ و قلم مایندمپ را ترسیم کنیم. مهم است که به این مسئله توجه کنیم که در نقشه‌ی ذهنی یک یا دو کلمه قرار است جایگزین جمله‌های طولانی شوند. به همین دلیل بهتر است از کلماتی استفاده کنیم که بیشترین پیام را می‌رسانند و برای بیان منظورمان مناسب‌ترین‌اند. 

از اصلی‌ترین کلیدواژه‌هایی که در ذهن دارید شروع کنید و آن‌ها را در یک جعبه بکشید. حالا ببینید که این کلید واژه به چه واژه‌ها یا مفاهیم فرعی دیگری مرتبط است. با استفاده از ترسیم چند شاخه، مفاهیم فرعی را به مفهوم اصلی متصل کنید. 

هرچه در ترسیم نقشه‌ی ذهنی بصری تر عمل کنیم موفق‌تر خواهیم بود. از نقاشی کردن نترسید و کودک‌درونتان را آزاد کنید. نکته‌ی دیگر اینکه سعی کنید با استفاده از رنگ‌ها و فونت‌های متنوع، نقشه‌ی کامل‌تری ترسیم کنید. به طوری که هر کس آن را می‌بیند در کمترین زمان متوجه منظورتان بشود.