مهارت‌هایی برای یادگیری الکترونیکی
۹ خرداد، ۱۴۰۲
پیشنهادهایی برای کتابخوانی
۱۵ خرداد، ۱۴۰۲
چه بخواهیم درکمان از مطالعه‌ی یک کتاب را عمیق‌تر کنیم، چه برای نویسندگی و به طور کلی برای یادگیری، به یادداشتبرداری و خلاصه نویسی احتیاج داریم. خلاصه‌نویسی و یادداشتبرداری از جمله مهارت‌هایی هستند که همیشه به کارمان می‌آیند و هرچه در استفاده از آن‌ها تواناتر باشیم دایره‌ی گسترده‌تری از مهارت‌ها و توانایی‌ها را برای خودمان می‌سازیم. در این مقاله نگاهی به این دو مهارت کلیدی انداخته‌ایم و نکاتی را درباره‌ی هر کدام از آن‌ها مطرح کرده‌ایم:
تفاوت یادداشت برداری و خلاصه نویسی
در نگاه اول شاید فکر کنید خلاصه نویسی و یادداشت برداری یک چیز هستند اما کمی که به موضوع دقیق‌تر می‌شویم می‌بینیم که این‌طور نیست. خلاصه نویسی یعنی وقتی یک متن را بخوانیم و برداشتمان از آن را به صورت خلاصه بنویسیم به طوری که موضوع اصلی متن از دست نرود. مثلا همین متنی که مشغول خواندن آن هستید، یک خلاصه نویسی از یک مقاله‌ی مفصل‌تر است.
بعضی از خلاصه نویسی‌ها از زبان نویسنده هستند و در آن‌ها ما هیچ دخل و تصرفی از خودمان نداریم. همان جملات و حرفهای نویسنده‌ی اصلی را خلاصه و منتقل می‌کنیم. بعضی دیگر از خلاصه‌نویسی‌ها از زبان ما هستند و در واقع برداشتی آزادانه و خلاصه از متن اصلی را دربرمی‌گیرند.
شاید بتوان خلاصه‌نویسی را زیرمجموعه‌ای از یادداشت برداری دانست. ما در یادداشت برداری، هر چیزی که به ذهنمان برسد و بتواند در آینده برایمان مفید باشد را می‌نویسیم.
چطور خلاصه‌نویسی‌های بهتری داشته باشیم؟
اگر فرض کنیم هدفی از خلاصه نویسی داریم و مثلا می‌خواهیم با دیدن یک خلاصه‌نویسی از حرفهای مهم متن اصلی باخبر شویم، خلاصه نویسی تبدیل به یک مهارت می‌شود که باید آن را تقویت کنیم. این نکات برای تقویت مهارت خلاصه‌نویسی به کارمان می‌آیند:
مشخص کردن هدف
اول راه باید ببینیم که اصلا چرا خلاصه‌نویسی می‌کنیم و هدفمان از این کار چیست؟ آیا قرار است یک پژوهش دانشگاهی تحویل بدهیم؟ آیا می‌خواهیم موضوعی را برای امتحان حفظ کنیم؟ یا قرار است خلاصه‌ی یک کتاب را برای دوستانمان تعریف کنیم؟
هدفمان هر چه که باشد نوع نگاه ما به خلاصه‌نویسی تغییر می‌کند. خلاصه‌نویسی برای یک امتحان مثل کنکور با خلاصه نویسی برای تعریف یک کتاب برای دوستان، دو رویکرد متفاوت می‌طلبد.
کی خلاصه نویسی کنیم؟
واقعیت این است که به خودتان مربوط است! اما تحقیقات نشان داده بهتر است خلاصه نویسی، پس از مطالعه‌ی متن و نه همزمان با آن انجام شود. وقتی می‌توانید تصمیم بگیرید چه بخش‌هایی از یک متن برای خلاصه نویسی بیشترین اهمیت را دارند، که کل آن متن را یک بار خوانده باشید. برای همین سعی کنید همزمان با خواندن متن سراغ خلاصه‌نویسی نروید.
میان‌بر ممنوع
بخش زیادی از چیزی که یاد می‌گیریم در همان لحظه‌های خلاصه‌نویسی اتفاق می‌افتد. این را همه‌ی ما می دانیم که کمتر پیش می‌آید که به نوشته‌های خلاصه شده برگردیم و خود فرایند نوشتن خلاصه‌هاست که یادگیری ما را تقویت می کند. به همین دلیل لازم است در هنگام نوشتن خلاصه‌ها تمام تمرکزمان را جمع کنیم و از کپی پیست کردن متن‌ها جداً خودداری کنیم. هر چه بیشتر در هنگام نوشتن یک خلاصه فکر کنیم و زمان بگذاریم بهتر یاد می‌گیریم.
نکاتی درباره‌ی اهمیت و چگونگی یادداشت برداری
قبل از این درباره‌ی خلاصه‌نویسی و اهمیت آن گفتیم و نکات مهم برای یک خلاصه‌برداری مفید را با هم مرور کردیم. یکی از ابزارهای دیگری که برای هر فرد یادگیرنده از نان شب واجب‌تر است؛ یادداشت برداری‌ست. در این مقاله نگاهی به یادداشت برداری می‌اندازیم و می‌بینیم که در یادداشت برداری به چه نکاتی باید توجه کنیم:
هدف از یادداشت برداری چیست؟
همان‌طور که قبلا هم گفتیم یادداشت برداری دامنه‌ی بزرگی از فعالیت‌های یادگیری را شامل می‌شود و خلاصه‌نویسی هم یکی از انواع یادداشت برداری‌ست. ممکن است هدف ما از یادداشت برداری یکی از موارد زیر باشد:
- جمع‌آوری اطلاعات خام و اولیه برای نگارش یک متن
- یادگیری موضوعات جدید
- جمع‌بندی اطلاعات پراکنده
- یا جلوگیری از مراجعه‌ی مجدد به یک متن
دیجیتال یا کاغذی؟
در سال‌های اخیر نرم‌افزارها و برنامه‌های فراوانی جایگزین یادداشتبرداری کاغذی شده‌اند و در هر زمان از شبانه روز فرآیند نوشتن را برای ما آسان کرده‌اند. برنامه های وان نوت (OneNote) و اورنونت (Evernote) از جمله شناخته شده‌ترین این ابزارها هستند. واقعیت این است که درباره‌ی مزایا و معایب یادداشتبرداری به روش الکترونیکی اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. بعضی‌ها می‌گویند استفاده از دستگاه‌های دیجیتال به دلیل وجود آلارم‌ها و برنامه‌های متنوع می‌تواند منجر به عدم تمرکز شود. برخی هم عقیده دارند در دسترس بودن گوشی موبایل باعث می‌شود بتوانیم در لحظه به یادداشتبرداری بپردازیم و چیزی که می‌خواهیم را ثبت کنیم.
توصیه‌ی ما این است که هر دو روش یادداشتبرداری را امتحان کنید و ببینید برای شما کدام یک از این روش ها موثرتر است.
صبور باشید
برای یادداشت برداری هم مانند خلاصه‌نویسی می‌توان به دو صورت عمل کرد. یکی اینکه متنی که می‌خوانیم را به صورت خط به خط بنویسیم و دیگری اینکه خوانده‌هایمان را تحلیل کنیم و این تحلیل را یادداشت کنیم. در حالت دوم، یادگیری ما عمیق‌تر می‌شود و از زمانی که برای یادداشتبرداری گذاشته‌ایم بیشترین استفاده را می‌کنیم.
کپی پیست کردن از روی یک متن شاید به ظاهر زمان کمی از ما بگیرد اما اگر کمی دقت کنیم می‌بینیم که پس از یادداشت برداری زمانی بیشتری را باید صرف یادگیری کنیم. پس صبور باشید و برای فرایند یادداشتبرداری وقت بگذارید.
