حتما شما هم شنیدهاید که مغز انسان، در زمان استراحت، حدود ۲۰ درصد از انرژی بدن را مصرف میکند. این در حالی است که این اندام حیاتی، تنها دو درصد از وزن بدن ما را تشکیل میدهد. این آمار ما را به نتایج جالب دیگری هم میرساند. اگرچه مغز میزان زیادی از انرژی بدن را مصرف میکند اما در مقایسه با بسیاری از کامپیوترهای هوشمند میتوان آن را سیستمی بسیار کممصرف در نظر گرفت.
مغز ما در واقع یک ماشین هوشمند است که تلاش میکند تا جایی که میتواند انرژی کمتری را برای پردازش هزینه کند و در مصرف انرژی، صرفهجویی کند. راز موفقیت مغز ما در این پردازش سریع، با انرژی پایین، اتصالات بینهایت آن است. این مسئله، در کنار تمام ویژگیهای مثبت، گاهی به خطا منجر میشود. در واقع برای مغز ما انسانها ماشینیست که بهینه و نه الزاما درست کار میکند.
حالا که با ماشینی طرفیم که چند برابر یک ابر کامپیوتر سرعت دارد و کسری از آن ابر کامپیوتر انرژی مصرف میکند. باید بدانیم که هر چیزی در این دنیا هزینهای دارد. مغز ما انسانها برای افزایش سرعت پردازشش از دقتمان هزینه میکند.
این عضو شگفتانگیز هر لحظه مشغول میانبر زدن و کشف راه حلهاییست که سریعتر به نتیجه برسند. در این مسیر پرفراز و نشیب دیگر جایی برای دقت و تعمق باقی نمیماند و همین معادلهی ساده آغاز تمام سیه روزیهای بشر است. چرا که کمدقتی از ما موجوداتی خطاکار میسازد.
بیایید نگاهی به روند شکلگیری میانبرها بیاندازیم. هر بار که با محیط جدیدی روبرو میشویم. مغز ما به تدریج مشغول دریافت اطلاعات جدید، آزمایش آنها و کشف محیط پیرامونمان میشود. مغز ما بر اساس میزان اهمیت و تاثیرگذاری تجربهها، آنها را طبقهبندی میکند و به حافظه میفرستد و تلاش میکند تا از این یافتهها قوانینی را استخراج کند که به بقای ما کمک کنند.
ماجرا از جایی سخت میشود که با محرکی نه کاملا مشابه محرکهای قبلی اما تا حدودی مشابه روبرو میشویم. مغز صرفهجوی ما در این مواقع، همان تصمیمی را میگیرد که تا پیش از این دربارهی محرک قبلی میگرفته و درواقع «میانبر» میزند.
برای همین هم گاهی ممکن است در محاسبهی احتمالات یک پدیده، تنها به گزینههایی که آسانتر به یادمان میآیند دلخوش کنیم، گاهی فکر میکنیم یک گزاره کاملا منطقی به نظر میرسد و آن را به تمام پدیدههای دیگر بسط میدهیم بدون آن که دلیل منطقی داشته باشیم. گاهی هم عددهای اول و آخر یک زنجیره راحتتر یادمان میآید و از آنها بیشتر استفاده میکنیم و…
تمام این خطاها و بسیاری از خطاهای دیگر برای ما قابل پیشگیری هستند اگر نسبت به آنها آگاه باشیم و فقط اگر بپذیریم این ماشین سریع و عجول گاهی آنقدرها هم که ما فکر میکنیم دقیق عمل نمی کند. شما در چه موقعیتهایی متوجه خطاهای مغز خود شدهاید؟